Bu yazımızda elektronik devrelerin hemen hemen tamamında bulunan bir devre elemanını, direnci ele alacağız. Direnç nedir, direnç renk kodları, direnç değeri hesaplama konularını bu yazının sonunda kavramış olacaksınız.
Direnç Nedir?
Elektrik akımının karşılaştığı güçlük Direnç olarak tanımlanır. Direncin birimi OHM(Ω)‘dur ve R harfiyle gösterilir.(İngilizce de direncin kelime karşılığı Resistor’dür. R harfi buradan gelmektedir.)
Dirençler ne amaçla kullanılır?
- Devreden geçen akımı sınırlamak
- Devrenin besleme gerilimini bölüp küçülterek diğer elemanların çalışmasını sağlamak
- Devre elemanlarının yüksek akımdan zarar görmesine engel olmak
Direnç Renk Kodları
Dirençlerin üzerinde, kaç ohm’luk bir direnç olduğu yazmıyor. Bunun yerine çizgi halinde renkli şeritler var. Bu renkler direncin değerini anlatıyor. Direnç değeri ufak bir hesaplamayla kolayca bulunacağı gibi avometre ile ölçerek de bulunabilir.
Öncelikle renklerin hangi sayıya karşılık geldiğini öğrenelim.
Yukarıdaki tablo renklerin hangi sırayla ilerlediğini ve hangi sayıya karşılık geldiğini gösteriyor. “SoKaKTa SaYaMaM GiBi” cümlesi renk sırasının kodlanmış halidir ve hatırlamayı kolaylaştırır. Bu cümledeki sessiz harfler renklerin baş harflerini ifade eder.
Direnç Değeri Nasıl Hesaplanır?
Direnç değeri hesaplaması yapılırken öncelikle direncin üzerinde kaç renk olduğunu bilmek gerekir. Yaygın olarak 4 ve ya 5 renk şeridi karşımıza çıkar.
Direnç üzerindeki renkler sayı, çarpan, tolerans olmak üzere farklı anlamlar taşır.
Sayı : Bu kısımda değerlendirilecek renklerin, tablodaki rakamsal karşılıkları direkt olarak yazılır.
Çarpan : Çarpan olarak alınacak rengin sayı değeri 10 üzeri olarak yazılır ve SAYI kısmıyla çarpılır.
Tolerans : Direnç değerindeki sapma aralığını ifade eder. Örneğin 100 ohm’luk bir direnç %10 toleransa sahipse, 90 ohm ile 110 ohm aralığında bir değerdedir.
Direncin renk sırasının hangi taraftan başlayacağını tespit etmek çok önemlidir. Renk şeritlerinin birbirine
yakın olduğu ve dış tarafa en yakın rengin olduğu kısımdan başlanır renkler okunmaya. Aşağıda örnekte görebilirsiniz.
Resimde kırmızı, mor, kahverengi birbirine yakın bir grup, altın rengi daha dışarda
4 renkli direnç hesaplama
4 renkli dirençlerde;
1 ve 2. renk şeridi SAYI
3. renk şeridi ÇARPAN
4.renk şeridi TOLERANS olarak okunur.
Turuncu – Beyaz SAYI
3 9
Kahverengi ÇARPAN
10^1 = 10
Altın TOLERANS
%5 tolerans
SAYI olarak yazılan 1. ve 2. renklerin rakamsal karşılığı yan yana konur. 39 sayısı elde edilir.
Bu sayı ÇARPAN değeri ile çarpılır ve 39 X 10 = 390 ohm bulunur. Bu direnç 390 ohm’luk bir dirençtir.
Tolerans değeri %5 olduğu için 390’ın %5 i bulunur o da yaklaşık 20’dir. Bu değer direnç değerine eklenir, çıkarılır. Direncin değer aralığı bulunur.
390+20 = 410 ohm ve 390-20 = 370 ohm
Bu direncin değeri 370 ohm ile 410 ohm arasındadır.
Bir hesaplama örneği daha yapalım.
Kahverengi- Siyah SAYI
1 0
Turuncu ÇARPAN
10^3 = 1000
Altın TOLERANS
%5 tolerans
SAYI olarak yazılan 1. ve 2. renklerin rakamsal karşılığı yan yana konur. 10 sayısı elde edilir.
Bu sayı ÇARPAN değeri ile çarpılır ve 10 X 10000 = 10.000 ohm bulunur. Bu direnç 10.000 ohm = 10 kiloohm yani 10k’lık bir dirençtir.
Tolerans değeri %5 olduğu için 10.000’in %5 i bulunur o da yaklaşık 500’dür. Bu değer direnç değerine eklenir, çıkarılır. Direncin değer aralığı bulunur.
10.000+500 = 10.500 ohm ve 10.000-500 = 9.500 ohm
Bu direncin değeri 10.500 ohm ile 9.500 ohm arasındadır.
5 renkli direnç hesaplama
5 renkli dirençlerde;
1 , 2 ve 3. renk şeridi SAYI
4. renk şeridi ÇARPAN
5.renk şeridi TOLERANS olarak okunur.
Kırmızı – Sarı – Turuncu SAYI
2 4 3
Siyah ÇARPAN
10^0 = 1
Kahverengi TOLERANS
%1 tolerans
SAYI olarak yazılan 1,2 ve 3. renklerin rakamsal karşılığı yan yana konur. 243 sayısı elde edilir.
Bu sayı ÇARPAN değeri ile çarpılır ve 243 X 1 = 243 ohm bulunur. Bu direnç 243 ohm’luk bir dirençtir.
Tolerans değeri %1 olduğu için 243’ın %1 i bulunur o da yaklaşık 2’dir. Bu değer direnç değerine eklenir, çıkarılır. Direncin değer aralığı bulunur.
243+2 = 245 ohm ve 243-2 = 241 ohm
Bu direncin değeri 245 ohm ile 241 ohm arasındadır.
Reply